Nekropolitik, Şiddetin Yasaya İadesi velâkin İnsan Hakları: Fanoncu Bir “Başkaldırı Hukukbilimi” Mümkün mü?

Ozan Değer *
Nekropolitik, Şiddetin Yasaya İadesi velâkin İnsan Hakları: Fanoncu Bir “Başkaldırı Hukukbilimi” Mümkün mü? Özet Achille Mbembe’nin icat ettiği bir kavram olarak Nekropolitik, Michel Foucault’nun biyopolitik ve biyoiktidar kavramlarından yola çıkarak “iktidarın, denetimini ele geçirmiş olduğu yaşam alanı” üzerine tartışma yürüten velâkin bu kavramların kıyıcı hâkimiyet tekniklerine dair açıklayıcılığına kuşkuyla yaklaşarak iktidarın, öldürme, yaşamasına izin verme ya da ölüme açık kılma hakkının hangi pratik koşullar altında uygulandığını soruşturan bir yaklaşımdır. Yaşamın olumlanması ve teşviki, yönetimi ve kontrolü üzerine kurulu biyoiktidarın, “yaşamın, ölümün iktidarına tabi kılındığı” momentlerin, süreçlerin ve dönemlerin hesabını vermekte yetersiz kaldığını ifade eden bu yaklaşım, Fanon’un işaret ettiği sömürgecilik şiddet ve özgürleşme süreçlerini Batı Aklı’na yönelik radikal bir eleştiri eşliğinde anlamlandırmak için son derece elverişli bir kavram seti sunuyor. Öyle ki; kolonideki “kanun ve nizam”ın deşifrasyonuna ve şiddetin hakikatine ulaşmayı mümkün kılan nekropolitik kavramı, bir başkaldırı düşünürü olarak Fanon’un yeni bir insan ile yeni bir gelecek tasavvurunu, ironik de olsa şiddetsizlik veya şiddete karşı siyaset şiarıyla hayal etmeye kaynaklık ediyor. Bu minvalde sürdürülecek bir soruşturma ve muhakeme ise hukukun olanaklarını tartışmaya açarken Fanon’dan mülhem bir “başkaldırı hukukbilimi”nin mümkün olup olmadığını, şayet mümkünse bunun yol ve yordamını tartışmaya açıyor. Başkaldırının hukuk aracılığıyla yürütülmesi, ezilenler aleyhine bumerang etkisi gitgide artan şiddet sarmalının karşısına dikilebilmek için tarihsel bir mücadele aracı olma vasfını ve önemini koruyor. Anahtar sözcükler: Nekropolitik, kolonyalizm, postkolonyalizm, şiddet/sizlik, başkaldırı hukukbilimi.	Necropolitics, the Retrocession of Violence to the Nomos however Human Rights: Is A Fanonian “Jurisprudence Of Insurgence” Possible? Abstract Necropolitics appers as a concept questioning under what conditions the power’s right to kill, let one live or leave her/him for dead is exercised. It was first formulated by Achille Mbembe, setting out Michel Foucault’s concepts of biopolitics and biopower that discuss “the life world taken hold by power”, nevertheless sceptically approaching the explanatory potency of their cruel domination techniques. This approach points out the insufficiency of biopower in accounting for “the sub-ordination of life to the power of death”, which in fact was founded upon the approval and encouragement, management and control of life, as discussed by Foucault. However, the necropolitical perspective provides an insightful conceptual framework for understanding the processes of violence and liberation, as noted by Fanon, alongside a radical critique of the Western reason. To exemplify, helping us gain access to the deciphering of “law and order” and the truth of violence in the colony, necropolitics also facilitates to envision Fanon’s imagination of new humanity and future, together with nonviolence and the discourse of politics against violence, though the latter sounding ironic given the fact that Fanon was a thinker of insurgence. The paper, however, follows this line of inquiry by opening up the possibilities of law, and in particular discuss the possibility of a “jurisprudence of insurgence”, if anything, brings to light the strategy and procedures of such jurisprudence. Conducting the rebellion through law still holds the feature of a historical means of struggle in order to stand in opposition to the increasing vortex of violence generating a boomerang effect turning against the oppressed. Keywords: necropolitics, colonialism, postcolonialism, non/violence, jurisprudence of insurgence.
* Dr., İnsan Hakları Okulu. Bu çalışmanın kurgulanışı esnasında değerli fikirleriyle katkı sunan Prof. Dr. Mithat Sancar’a ve Prof. Dr. Aykut Çelebi’ye teşekkür ederim.